Nikolas Yanlıları kimlerdi? Onların inançları neydi? İsa tarafından neden bu kadar sert bir şekilde eleştirildiler?

Vahiy Kitabında

Vahiy 2. ve 3. bölümünde İsa, Elçi Yuhanna aracılığıyla bugün Türkiye olan Asya Minor bölgesinde 7 kiliseye onları teşvik etmek, övmek ve ahlaksız davranış için azarlamak için mektup yazıyor. Bu 7 mektupların ikisinde Nikolas yanlıları adlı bir gruptan bahsedilir.

Efes’teki kiliseye İsa şöyle der:

Yine de olumlu bir yanın var: Nikolas yanlılarının yaptıklarından nefret ediyorsun; ben de nefret ederim.

Bergama’daki kiliseye İsa şöyle der:

¹⁴ Ne var ki, birkaç konuda sana karşıyım: ... ¹⁵ ... sizin aranızda da Nikolas yanlılarının öğretisine bağlı olanlar var. ¹⁶ Bunun için tövbe et! Yoksa yanına tez gelir, ağzımdaki kılıçla onlara karşı savaşırım.

Bu ayetlerde İsa, Nikolas yanlılara ve öğretisine bağlı olanlara sert bir şekilde karşı gelir ve onları azarlar. Nefret ağır bir kelimedir. Sadece hoşnut kalmaması değil, İsa onlardan derin bir şekilde tiksinir.

Maalesef bu gruptan Kutsal Kitap’ta sadece burada bahsedilir, başka bir yerde değil. Bu ayetler Nikolas yanlılarının kim oldukları, nereden geldikleri ve gerçekte neye inandıkları konusunda bize hiçbir ipucu vermiyor.

Daha çok öğrenmek için MS ilk yüzyıllarında yaşayan Kilise Babalarının yazılarına dönmemiz lazım.

Kilise Babalarının Yazılarında

Nikolas Yanlıları konusunda ilk yazan Kilise Babası Lyonlu İrinaios MS 180-190 arasında şöyle yazdı:

Ama [Nikolas Yanlıları] dünyada bulunanların kendileriyle aynı koşullar altında bulunduklarını, tüm günahlardan ve tüm sorumluluklardan kurtulduklarını söylerler. Adlarını yedi diyakondan biri olan Nikolas’tan alırlar.

Nikolas kimdi? İrinaios’a göre bu grup 12 Elçiye yardım etmek için seçilmiş Yedi Yardımcı’dan İstefanos yanısıra biriydi. Bu olayı Elçilerin İşleri 6. bölümü açıklar:

... Böylece, iman ve Kutsal Ruh’la dolu biri olan İstefanos’un yanısıra Filipus, Prohoros, Nikanor, Timon, Parmenas ve Yahudiliğe dönen Antakyalı Nikolas’ı seçip elçilerin önüne çıkardılar. Elçiler de dua edip ellerini onların üzerine koydular.

Diyakon Nikolas Antakya’da doğmuş bir Grek’ti. Adı Nikolas da İbranice değil, Grekçe bir isimdir. Yukarıdaki ayetler Nicholas’ın Yahudiliğe geçtiğini belirterek, onun büyük olasılıkla Helenistik bir Yahudi, yani Yunan kültürü ve felsefesine düşkün biri olduğunu göstermektedir.

Halbuki kurucu olup olmadığı ya da grubun bilinmeyen sebeple ismini ondan mı aldığı belli değil. Yine de, on iki elçilerden birinin şeytan olduğu ortaya çıktığına göre, yedi diyakondan birinin düşmesi bizi şaşırtmamalı. “Bazı tanrısızlar gizlice aranıza sızdılar” (Yah. 1:6) diyerek Yahuda böyle bir şeyin ilk kiliseler için nadir olmayan bir deneyim olduğunu gösteriyor.

İrinaios mektubunu yazdıktan birkaç yıl sonra Mısır’da İskenderiyeli Klement de Nikolas Yanlıları hakkında benzer bir şey yazdı:

Nikolas Yanlıları, kendilerini günah yasası altına soktuklarının farkında olmadan, bir şekilde her şeyin yasal olduğunu savunuyorlardı.

Üçüncü yüzyılda Roma’da yaşayan Hipolit yaklaşık MS 225-230 gene aynı açıklamaları yaptı:

Nikolas Yanlıları şu inancı savunurlar: Mesih’in lütfu onları her türlü günahtan kurtardığı için istediklerini yapabilirler ve günahın hiçbir önemi yoktur.

Ve son olarak yaklaşık MS 374-77 yılında Epifanius şunu ekliyor:

Nikolas Yanlıları, özgürlük kisvesi altında bedenin zevklerine izin verilebileceğini öğretenlerdi.

Kutsal Kitap Nikolas Yanlılarının öğretilerini açıklamasa da, Kilise Babaları net ve tutarli bir fikir verdi. Onlara göre Nikolas Yanlıları ahlaksız zevklere düşkünlüğü meşrulaştırmak için Hristiyan özgürlüğü kavramını kötüye kullanan bir doktrinin savunucuları olarak tanımlar. Bu, Hristiyan özgürlüğünün yanlış anlaşılmasıydı ve öğretileri, ahlaki uzlaşmaya yol açan Hristiyan doktrininin çarpıtılmasıydı. Ama en önemlisi Kutsal Kitab’a aykırı öğretikleri İsa’nın nefretine ve tiksintisine neden olur.

Kutsal Kitab'a Aykırı Öğretileri

“Her şey serbest” diyorsunuz, ama her şey yararlı değildir. “Her şey serbest” diyorsunuz, ama her şey yapıcı değildir.

Pavlus sanki Nikolas Yanlılarına rastlamış gibi yazıyor. En azından Korint'teki kilisede benzer iddialarda bulunlar vardı. Yeni alınan özgürlük kolayca yanlış anlaşılabilir veya aşılabilir. “Yararlı” ve “yapıcı” olmayan şeyler Tanrı’yı ve insanları sevmemizi (Mat. 22:37.39) ve İsa Mesih’in benzerliğine dönüştürmemizi (Rom. 8:29) engelleyen her türlü eylem yada tutumdur. Yani benliğimize ve bedenin zevklerine yol açan ve böylece Kutsal Ruh’un etkisini azaltan herşey.

Benliğin işleri bellidir. Bunlar fuhuş, pislik, sefahat, putperestlik, büyücülük, düşmanlık, çekişme, kıskançlık, öfke, bencil tutkular, ayrılıklar, bölünmeler, çekememezlik, sarhoşluk, çılgın eğlenceler ve benzeri şeylerdir. Sizi daha önce uyardığım gibi yine uyarıyorum, böyle davrananlar Tanrı Egemenliği’ni miras alamayacaklar.

Kilise Babalarına göre Nikolas Yanlıları Mesih’te bu şekilde yaşamakta özgür kılındıklarını iddia ediyorlardı. Hristiyan olmalarına rağmen fuhuş, sefahat, bencil tutkular, sarhoşluk ve benzeri şeylerle devam ediyorlardı. Ama o zaman imanlı olmakta ne fark var ki? Efendilerinin Mesih değil, hala bedenleri ve benlikleri olduğunu kanıtlıyorlar.

Mesih’te özgürlüğümüzü benliğimiz için kullanırsak amacını tamamen ortadan kaldırıyoruz. Böyle bir yaklaşım tamamen İsa'nın ve Elçiler’ın öğretiklerine aykırıdır:

Mesih bizi özgür olalım diye özgür kıldı. Bunun için dayanın. Bir daha kölelik boyunduruğuna girmeyin.

İsa, “Size doğrusunu söyleyeyim, günah işleyen herkes günahın kölesidir” dedi.

Kardeşler, siz özgür olmaya çağrıldınız. Ancak özgürlük benlik için fırsat olmasın. ...

Özgür olmak her türlü boyunduruktan kurtulmak demek. Ama ne kadar günah işlersek o kadar günahın kölesi oluruz. Böylece Mesih’te kazandığımız özgürlükten vazgeçirmiş olduk. Doğal yaşamda özgür olmanın hapis ve zindan dışında olmak anlamına geldiği gibi ruhsal yaşamda da özgür olmak günah dışında olmak anlamına gelir. Özgür olmak, özgürlüğün olmadığı yerde olmamaktır. Demek ki özgürlüğün sınırları vardır, bize yararlı sınırlar.

¹¹ Çünkü Tanrı’nın bütün insanlara kurtuluş sağlayan lütfu ortaya çıkmıştır. ¹² Bu lütuf, tanrısızlığı ve dünyasal arzuları reddedip şimdiki çağda sağduyulu, doğru, Tanrı yoluna yaraşır bir yaşam sürebilmemiz için bizi eğitiyor.

Tanrı’nın yüce ve tükenmeyen lütfu günahta devam etmemize izin vermiyor. Rab’be yaraşır bir şekilde yaşam sürmeye bizi çağırıyor. Nikolas Yanlıları gibi günah ve benlikte devam eden herkes “Tanrı Egemenliği’ni miras alamayacak” (Gal. 5:21).

Bu, Tanrı’nın yolunda yürümeye çabalayan ama günaha düşüp duran Hristiyanlar hakkında söylenmedi. İsa’nın ikinci gelişine kadar, içimiz benlik ile Ruh’un savaştığı bir arena olacaktır (Gal. 5:17). Bazen savaşı kazanıyoruz, bazen (genelde istediğimiz çok daha fazla) kaybediyoruz. Ama bu çağda da böyle insan için “Rab’bin sevgisi hiç tükenmez, merhameti asla son bulmaz; her sabah tazelenir” (Ağı. 3:22-23).

Nikolas Yanlıları bazen günaha düşen samimi Hristiyan değildi. Günahkâr yollarında ısrar eden, Mesih’in lütfunu bahane olarak kullanan, aslında Mesih’in karakterini ve yollarını hor gören insanlardı. Sonuçta öğrettikleri lütuf ucuz ve çarpıtılmış bir lütuftur.

Bu yüzden İsa, Nikolas Yanlılarının “yanına tez gelir, ağzımdaki kılıçla onlara karşı savaşırım” (Va. 2:16) dedi. Ve gerçekten savaştı. Çünkü kısa bir süre sonra bu grup yeryüzünden kayboldu. Daha ikinci yüzyılda Klement onlardan geçmiş zaman kipinde söz eder. Kilise babalarının yazılarındaki birkaç referans dışında onlardan geriye bir şey kalmamıştır. Görünüşe göre İsa ağzındaki kılıçla onlara karşı savaştı ve bütün hareketi (belki de bütün yanlıları bile) yok etti.

Ne korkunç bir şey! O zaman biz Nikolas Yanlıları gibi olmayalım. Tanrı’nın lütfunu ciddiye alalım, hem bolluğuyla hem de sertliğiyle (Rom. 11:22).